Nadwaga - współczesna epidemia

Towarzyszyły ludzkości niemalże od zawsze - nadwaga oraz jej konsekwencja, czyli otyłość dopiero w miarę rozwoju nauki zostały zdefiniowane odpowiednio jako schorzenie i choroba. Postęp cywilizacyjny paradoksalnie przyczynił się do wzrostu liczby osób, które cierpią na nadmierną ilość kilogramów. Rozwijające się w bardzo szybkim tempie osiągnięcia technologiczne coraz częściej eliminują z naszego życia konieczność aktywności fizycznej. Jeśli taki stan rzeczy połączymy ze zwiększonym spożywaniem wysokoenergetycznych posiłków i przekąsek, okazuje się że liczba osób cierpiących na nadwagę konsekwentnie się powiększa.

W połowie lat dziewięćdziesiątych zostały przeprowadzone badania epidemiologiczne pod kątem występowania nadwagi wśród dorosłych kobiet i mężczyzn. Ich wyniki był bardzo niepokojący, wykazały bowiem, że na nadwagę cierpi co drugi dorosły mężczyzna, natomiast w przypadku kobiet była to 1/3 klasyfikowanych.

Co do kwestii otyłości rezultaty badań również nie napawały optymizmem, ponieważ z tą chorobą borykała się ówcześnie ¼ mężczyzn oraz 1/3 kobiet. Niestety pomimo szeroko zakrojonych kampanii społecznych mających na celu uświadomienie skali zagrożenia dane statystyczne z roku na rok ulegają pogorszeniu, a liczba cierpiących na nadwagę i otyłość rośnie.

Według danych statystycznych zgromadzonych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wynika, że tylko w samej Europie liczba osób dorosłych cierpiących na otyłość uległa potrojeniu, a w przypadku dzieci wzrosła aż dziesięciokrotnie! Biorąc pod uwagę wiarygodność statystyk analogicznie należy przyjąć, że nadwaga i otyłość osiąga rozmiary epidemii.

PRZYCZYNY NADWAGI

Na przyczynę występowania nadwagi wpływa szereg zróżnicowanych czynników, jednak jako podstawowy przyjmuje długotrwale utrzymujący się na poziomie dodatnim bilans energetyczny. Zaraz po nim w tej niechlubnej klasyfikacji znajdują się uwarunkowania genetyczne. Ponadto na występowanie nadwagi mogą wywierać wpływ: przebyte choroby oraz przyjmowane leki. Ścisły związek z nadwagą mają niektóre schorzenia hormonalne, należą do nich między innymi choroba Cushinga, zespół policystycznych jajników czy niedoczynność tarczycy.

W przypadku leków wzrost masy ciała łączy się z przyjmowaniem niektórych leków przeciwcukrzycowych, przeciwpadaczkowych, antydepresyjnych oraz hormonalnych. Przejdźmy jednak do omówienia dwóch podstawowych przyczyn powstawania nadwagi.

ZŁE NAWYKI

To właśnie dzięki niewłaściwym przyzwyczajeniom żywieniowym bilans energetyczny organizmu odnotowuje wartości dodatnie. Dzieje się tak ze
względu na fakt, że wraz z pokarmami (najczęściej wysokoenergetycznymi) dostarczamy naszemu organizmowi więcej energii, niż jest on w stanie na bieżąco spożytkować. Niezużyty nadmiar zostaje zmagazynowany w postaci tkanki tłuszczowej powodując tym samym nadwagę.

5 GRZECHÓW GŁÓWNYCH ŻYWIENIA

1. Eliminacja śniadania. Wielu z nas zapomina lub wręcz świadomie rezygnuje z porannego posiłku, tymczasem jest on najważniejszym w ciągu dnia. Podczas śniadania dostarczamy naszemu organizmowi energię potrzebną od właściwego „rozruchu” po nocnym spowolnieniu metabolizmu. Śniadanie, bogate w odpowiednią ilość wolno przyswajalnych węglowodanów, spowoduje właściwy rozkład dostarczanej energii aż do kolejnego posiłku.
2. Przejadanie się. Generalnie jest to bezpośrednie następstwo braku śniadania. Uczucie głodu najczęściej zgłuszamy kawą, maskująco działa także nawał porannych zajęć oraz stres. To wszystko ma swoje obicie w połowie dnia, kiedy to uczucie głodu daje Nam znać ze zdwojona siłą. Nieświadomie spożywamy wtedy większą ilość pożywienia niż jest nam ono w rzeczywistości potrzebne.
3. Zła jakość spożywanych pokarmów. Natłok codziennych zajęć sprzyja spożywaniu pokarmów o wątpliwej jakości odżywczej. Najczęściej są to posiłki typu Fast-food, które oprócz pustych kalorii nie dostarczają nam żadnych korzystnych substancji odżywczych. Niestety jedząc w pośpiechu, często zapominamy o spożyciu drobnych lecz bardzo kalorycznych przekąsek. W konsekwencji okazuje się, że w ciągu dnia kilkukrotnie przekraczamy zapotrzebowanie energetyczne.
4. Późno i kalorycznie. Ostatni posiłek w ciągu dnia czyli kolacja powinna być lekkostrawna i spożywana najpóźniej w okolicach godziny 18. W praktyce okazuje się, że głód „zmusza” Nas do zamówienia np. pizzy a fakt, że jest 22.00 zupełnie nie powstrzymuje Nas przed niezwykle kalorycznym posiłkiem. Ten stan rzeczy po raz kolejny jest konsekwencja braku śniadania, a więc zaburzonego dobowego rytmu zapotrzebowania na energię.
5. Batoniki, chipsy, solone orzeszki… Jednym słowem przekąski podjadane pomiędzy posiłkami, spożywane często nieopatrznie w ciągu dnia, mają kolosalny wpływ na bilans energetyczny. To bardzo poważny grzech jakiego dopuszczamy się złudnie tłumacząc go jako „małe co nieco”. Wbrew pozorom kaloryczne przekąski mają ogromny wpływ na niekontrolowany wzrost wagi.

UWARUNKOWANIA GENETYCZNE

Okazuje się, że nadwaga i otyłość mają wiele wspólnego z uwarunkowaniami genetycznymi. Wieloletnie badania wykazały, że na otyłość o podłożu genetycznym cierpi (lub będzie w przyszłości) średnio co druga osoba u której stwierdza się występowanie nadwagi. Jak to się dzieje, że jedni mogą jeść to na co mają ochotę zachowując idealną sylwetkę, przy czym inni jedząc niewiele borykają się z nadwagą? Otóż, zespół naukowców pod kierownictwem Roberto Cappari z University of Texas w Dallas po wielu próbach badawczych odkryli, że w podłoża całego problemu leży białko SIRT1.

W ludzkim organizmie znajdują się dwa rodzaje tkanki tłuszczowej:

• Biała – która magazynuje materiał genetyczny.
• Brązowa - która przy udziale procesów metabolicznych ulega spalaniu, czyli przekształceniu na energię.

Problem tkwi na płaszczyźnie przekształcenia białej tkanki tłuszczowej w brązową, na tym etapie konieczny jest udział białka SIRT1. Jego obecność w organizmie zależy od tego czy zostanie Nam on przekazany w genach. Analogicznie, jeśli w rodzinie obecny jest problem nadwagi i otyłości, to potomkowie takich rodziców również będą obciążeni tymi schorzeniami.

RODZAJE OTYŁOŚCI

Aby skutecznie walczyć z nadwagą i otyłością bardzo istotne jest określenie rodzaju schorzenia, który wynika bezpośrednio z przyczyny występowania, oraz typu, czyli umiejscowienia nadmiaru tkanki tłuszczowej.

PRZYCZYNY OTYŁOŚCI:

OTYŁOŚĆ PIERWOTNA

Na jej występowanie wpływają dwa podstawowe czynniki. Jako pierwszy przyjmuje się uwarunkowania genetyczne. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, przyczyna występowania choroby mogą być od Nas niezależne. Równie istotny jak poprzedni jest także styl życia jaki prowadzimy. Zbyt duża ilość przyjmowanego pokarmu, w kontraście ze zmniejszoną aktywnością fizyczną jest najczęstszym podłożem występowania nadwagi i otyłości. To czy czynnik ten sprzyja rozwojowi nadwagi zależy tylko i wyłącznie od Nas samych. Otyłość pierwotna występuje najczęściej i po
zdiagnozowaniu jest w miarę prosta w leczeniu.

OTYŁOŚĆ WTÓRNA

Najczęściej przyjmuje się, iż przyczyna jej występowania jest skutkiem szeregu chorób metabolicznych, ośrodkowego układu nerwowego, uszkodzenia podwzgórza mózgu lub też zażywania niektórych leków. Choroby, których efektem jest nadwaga to m.in. zespół Downa, choroba Dercuma, zespół Padera-Williego, zespół Laurence’a-Moona-Biedla, guzy, dystrofia tłuszczowo-płciowa, zespół Blounta, zespół Froehlicha, zaburzenia naurologiczne, niedobór hormonów wzrostu, zespół przekwitania, niedoczynność tarczycy, hipergonadyzm, zespół Cushinga. To oczywiście nie wszystkie, ale jedne z najczęściej branych pod uwagę w diagnozowaniu rodzaju otyłości wtórnej.

W przypadku leków trzeba wziąć pod uwagę niektóre leki przeciwcukrzycowe, przeciwdepresyjne, neuroleptyki, steroidy, glikokortykosteroidy, estrogeny, progesteron a także pochodne fenotiazyny. Otyłość wtórna występuje rzadziej niż pierwotna, jednak jej leczenie jest już dużo bardziej trudniejsze.

TYPY OTYŁOŚCI

W celu przyjęcia właściwych i najbardziej skutecznych metod likwidowania nadwagi i leczenia otyłości należy oprócz jej rodzaju określić również typ – czyli gdzie na ciele znajduje się największa ilość tkanki tłuszczowej. Podział wygląda następująco:

• Otyłość uogólniona – czyli taka w której rozmieszczenie tkanki tłuszczowej jest symetryczne względem całego ciała. Najczęściej jest spotykana u osób, które już w wieku dziecięcym borykały się z nadwagą.
• Otyłość brzuszna – w tym wypadku nie raz spotkaliście się z sylwetką typu jabłko, czyli taką gdzie tkanka tłuszczowa najbardziej kumuluje się w obrębie brzucha. Częściej stwierdzana u mężczyzn niż u kobiet.
• Otyłość pośladkowo-udowa – czyli typ gruszki. W tym wypadku analogicznie tkanka tłuszczowa odkłada się od pasa w dół, czyli w okolicach bioder, pośladków i ud. Ten typ występuje szczególnie u żeńskiej części populacji.

DIAGNOSTYKA

Jak w każdym przypadku, tak i w kwestii podwyższonej wagi istotne jest odpowiednie zdiagnozowanie rodzaju schorzenia.

BMI – PRAWIDŁOWE OBLICZANIE WAGI

Dla właściwego zdiagnozowania czy nadprogramowe kilogramy to nadwaga czy już otyłość w dalszym ciągu stosuje się powszechny wskaźnik BMI czy Body Mass Index. Oblicza się go stosując prosty wzór matematyczny.

przy czym wzrost podajemy w metrach, np. 1,76.

Dzięki temu popularnemu systemowi, możecie sami sprawdzić w jakim przedziale się mieścicie. Za prawidłowy przyjmuje się wynik zawierający się
w przedziale od 20 do 24,9.

TABELE WSKAŹNIKÓW BMI

Konsekwentnie wynik wskaźnika BMI jest wyznacznikiem poszczególnych etapów. Zachęcamy do dokonania obliczeń i odnalezienia
się w tabeli

ZAGROŻENIA

Dla zobrazowania niebezpieczeństwa jakie niesie za sobą nieleczona nadwaga i otyłość, musimy także zatrzymać się na chwilę nad zagrożeniami jakie wywołują te schorzenia. Naszym celem nie jest wzbudzenie strachu u osób z nadmiarem kilogramów, ale uświadomienie faktu, że utrzymanie prawidłowej wagi jest niezwykle istotne dla zdrowia, a w skrajnych przypadkach także i życia.

LEKARZE BIJĄ NA ALARM – CHOROBY WYWOŁANE OTYŁOŚCIĄ

Musimy pamiętać, że nadwaga i jej następstwo, czyli otyłość nosią za sobą ogromne ryzyko zachorowań na różne poważne choroby. Skumulowane w ten sposób schorzenia mogą w znacznym stopniu skróć długość życia! Lekarze bez cienia wątpliwości wskazują otyłość jako czynnik zwiększający występowanie takich chorób jak:

• choroby układu krążenia – czyli niewydolność serca, miażdżyca, zawał,
• choroby narządu ruchu, zwyrodnienia i uszkodzenia kości oraz stawów – wynikające z nadmiernego obciążenia
• cukrzyca
• depresja

LECZENIE OPERACYJNE – KROK OSTATECZNY

W większości przypadków z nadwagą jesteśmy w stanie poradzić sobie sami. Tyczy się to także otyłości w jej łagodniejszym stadium. Kluczem jest odpowiednia wiedza, którą chcemy z należytą starannością Wam przekazać i determinacja w dążeniu do uzyskania odpowiedniej wagi.

Warto także w każdym z wymienionych przypadków skonsultować z lekarzem, który również doradzi w jaki sposób najkorzystniej i bez uszczerbku na zdrowiu pozbyć się zbędnych kilogramów. Są jednak sytuacje, w których niezbędna jest ingerencja chirurga. Tego typu rozwiązania stosuje się w przypadku gdy wskaźnik BMI przekracza wartość 40 oraz 35 przy współtowarzyszących otyłości chorobach. Leczenie operacyjne jako krok ostateczny, wcale nie musi Nam zagrażać, jeśli w odpowiednim momencie zdecydujemy się na odchudzanie. W chwili obecnej stosuje się dwie metody chirurgicznej ingerencji. Pierwsza polega na zmniejszeniu objętości żołądka natomiast druga na zabiegach prowadzących do upośledzenia wchłaniania i przyswajania składników odżywczych. Dzięki stosowaniu racjonalnych zasad żywieniowych i aktywności fizycznej jesteśmy w stanie wyeliminować ryzyko doprowadzenia do tego stadium otyłości. W dalszej części Naszego poradnika, chcemy przekazać Wam odpowiednią wiedzę i być może także motywację do podjęcia walki ze zbędnymi kilogramami, w taki sposób aby jak najdalej odsunąć od Was widmo powikłań, do których niewątpliwie prowadzi nadwaga.

Przypisy

1. Sikorska-Wiśniewska, G. R. A. Ż. Y. N. A. "Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży." Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 6.55 (2007): 71-80. "Otyłość jest uznana za jedną z chronicznych chorób niezakaźnych, czyli tzw. chorobę cywilizacyjnąi stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzkości. Do oceny stopnia otyłości oraz przedstawienia rozkładu danych antropometrycznych wykorzystuje się: siatki centylowe, wskaźnik BMI, wskaźnik Cole’a, pomiary obwodu talii i bioder oraz fałdomierze. "
2. Przybylska, Daria, Maria Kurowska, and Piotr Przybylski. "Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej." Hygeia Public Health 47.1 (2012): 28-35. "W ciągu ostatnich trzech dziesięcioleci obserwuje się postępujące obniżanie się progu wiekowego osób z nadmierną masą ciała. Szczególnie niepokojący jest fakt wzrostu częstości występowania nadwagi i otyłości w populacji rozwojowej."
3. Mikoś, M. A. R. C. I. N., et al. "Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży." Nowiny lekarskie 79.5 (2010): 397-402.
4. Chanduszko-Salska, Jolanta, and Nina Ogińska-Bulik. "Psychologiczna charakterystyka kobiet z nadwagą i otyłością." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica nr 04/2000 (2000).
5. Biela, Urszula, et al. "Częstość występowania nadwagi i otyłości u kobiet i mężczyzn w wieku 20-74 lat. Wyniki programu WOBASZ." Kardiologia Polska 63.Supl 4 (2005): 632-5.
6. Górecka, Danuta. "Otyłość i nadwaga. Cz. I. Problem współczesnej cywilizacji." Przemysł Spożywczy 66 (2012): 16-20.
7. Zegan, Magdalena, et al. "Motywacja do odchudzania u osób z nadwagą i otyłością." Endokrynol Otyłość 6.2 (2010): 85-92. "W badaniu wykazano, że podejmowanie wielokrotnych prób odchudzania przez pacjentów wiązało się z brakiem jasno określonego celu i planu działania, a w konsekwencji utraty motywacji do odchudzania, z tego względu konieczne wydaje się wsparcie zespołu profesjonalistów złożonego z: lekarza, dietetyka, psychologa, którzy pomogą w określeniu realnego wyniku, wyznaczą etapy i będą kontrolować w długim okresie proces utraty masy ciała."
8. Ostrowska, L., et al. "Ocena zywienia i stanu odzywienia osob z nadwaga lub otyloscia." Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 34.2 (2001): 141-147.
9. Kłosiewicz-Latoszek, Longina. "Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy." Probl Hig Epidemiol 91.3 (2010): 339-343. "Światowa Organizacja Zdrowia zaliczyła otyłość do epidemii naszych czasów. Z danych epidemiologicznych wynika, iż około 50% dorosłych ma nadwagę i otyłość. Otyłość stanowi ważny problem zdrowotny ze względu na wiele powikłań towarzyszących, takich jak: choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca, nowotwory i inne choroby. Otyłość zwiększa ryzyko zgonu. W leczeniu otyłości stosuje się zmianę stylu życia, dietę, leki, bądź leczenie operacyjne. Redukcja masy ciała wiąże się ze zmniejszeniem występowania nadciśnienia, dyslipidemii i cukrzycy. Jednakże istnieje istotny problem z utrzymaniem efektów odchudzania."
10. FACTOR, DIETARY HABITS AS AN ENVIRONMENTAL. "Sposób żywienia jako jeden z czynników środowiskowych nadwagi i otyłości." Roczniki Państwowego Zakładu 58.1 (2007): 307.
11. Smoła, Karolina, and Tomasz Czernecki. "Otyłość i nadwaga-epidemiologia, etiologia i konsekwencje zdrowotne." Journal of NutriLife 11 (2012). "Nadwaga i otyłość stanowią ważny problem zdrowotny. Często mówi się o epidemii otyłości, bo problem ten z roku na rok dotyka coraz większej populacji ludzi. Otyłość i nadwaga może prowadzić do wystąpienia wielu schorzeń jak np. cukrzyca typu 2, kamica żółciowa, zespół bezdechu sennego, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia hormonalne. Etiologia otyłości jest złożona, a do głównych czynników wpływających na jej rozwój zaliczamy czynniki środowiskowe, genetyczne, metaboliczne, a także psychologiczne."

Znajdź na na Facebook'u: https://www.facebook.com/Twoja.Konsultantka.Odchudzanie/posts/665211593603992.